Pręty stalowe to jeden z podstawowych wyrobów hutniczych. Znajdują one zastosowanie w wielu różnych gałęziach przemysłu – od budownictwa, przez motoryzację, kończąc na przemyśle ciężkim i produkcji różnego rodzaju artykułów codziennego użytku. Produkcja prętów stalowych może odbywać się na kilka sposobów, wśród nich wymieniamy między innymi pręty ciągnione oraz łuszczone. Czym one są i jakie podobieństwa oraz różnice między nimi występują?

Jak powstają pręty ciągnione?

O tym, jak wytwarzane są pręty ciągnione wiele mówi sama ich nazwa. Są to wyroby hutnicze, które powstają cięgi przeciąganiu przez pomocy prostego urządzenia nazywanego ciągadłem. Ciągadło ma postać krażka z pojedynczym otworem bądź płyty z wieloma otworami, różniącymi się nieznaczne średnicą. Przeciągając wcześniej przygotowany pręt przez kolejne coraz mniejsze otwory stopniowo zmniejsza się jego średnicę aż do uzyskania półproduktu o pożądanych parametrach. Ciągadła wykonywane są zazwyczaj ze stali – ważne jest wtedy, żeby stal ta była twardsza, niż obrabiany w ciągadle pręt, w przeciwnym wypadku może dość do trwałego uszkodzenia ciągadła, co uniemożliwi dalszą produkcję. Bardzo często ciągadła wykonywane są też z innych twardych materiałów, takich jak węgliki spiekane czy diament polikrystaliczny. W procesie ciągnienie zmienia się nie tylko średnica pręta, ale również struktura surowca, z którego został wykonany. Pręty produkowane tą metodą zyskują bardzo dużą wytrzymałością, zmniejsza się za to ich plastyczność. Odznaczają się również wysoką jakością powierzchni.

Czym są pręty łuszczone?

Pręty łuszczone to nic innego jak pręty metalowe, które poddawane są dodatkowej obróbce powierzchni, czyli łuszczeniu. Proces ten polega na ściągnięciu z pręta cienkiej, wierzchniej warstwy materiału. Wykorzystuje się w nim specjalnego urządzenia nazywane łuszczarkami, którego elementami roboczymi są obrotowe głowie, wyposażone w ostrza z węglików spiekanych. Po wprowadzeniu między głowice, pręt zyskuje gładką powierzchnię oraz dokładne parametry wymiarowe.

Czemu służy łuszczenie? Trzeb wiedzieć, że aby pręt mógł zostać dopuszczony do sprzedaży, musi spełniać szereg norm opisujących między innymi jakości wykończenia jego powierzchni. W praktyce niemożliwe jest wyprodukowanie pręta, który nie posiadałby różnego rodzaju wad, np. pęknięć, rys czy zgorzelin walcowniczych. Łuszczenie jest procesem, które pozwala usunąć te niedoskonałości, gdyż zazwyczaj są one zaledwie powierzchniowe. Poprzez usunięcie cienkiej, wierzchniej warstwy metalu, nadaje się prętowi odpowiednie właściwości i sprawia, że jest on zgodny z normami.

Ciągnione i łuszczone – podobieństwa i różnice

Pręty ciągnione i łuszczone to wyroby hutnicze, które sporo łączy, ale równie wiele dzieli. Przede wszystkim inna jest metoda ich produkcji. Ciągnienie jest obróbką zgrubną materiału – prawidłowo przeprowadzona pozwala uzyskać półprodukt gotowy do użytku, np. w produkcji akcesoriów metalowych czy wykonywaniu konstrukcji, takich jak ogrodzenia czy bramy. Łuszczenie z kolei jest obróbką wykańczającą, przeprowadzaną na prętach wytwarzanych innymi metodami – przede wszystkim walcowaniem – w celu nadania im odpowiednich właściwości. Stosunkowo rzadko łuszczenie jest przeprowadzane na prętach ciągnionych. Metody obróbki mają oczywiście wpływ na koszt półproduktu. Ciągnienie jest generalnie procesem trudniejszym, wymagającym większej energii, ale również dającym lepsza parametry wytrzymałościowe, dlatego pręty tego typu są zazwyczaj droższe, niż pręty łuszczone produkowane w procesie walcowania.

A co z podobieństwami? Zarówno pręty ciągnione, jak i łuszczone są wyrobami hutniczymi charakteryzującymi się bardzo dobrymi właściwościami, jeśli chodzi o ich powierzchnie. Są gładkie, pozbawione uszkodzeń, a przez to nadają się doskonale do dalszych procesów, np. skrawania, cięcia, spawania czy cynkowania. Ponadto zarówno w procesie ciągnienia, jak i łuszczenia możliwe jest uzyskanie prętów o niskiej tolerancji wymiarowej

Czym jest tolerancja wymiarowe i czemu służy?

Tolerancja wymiaru to innymi słowy zakres, w jakim rzeczywiste wymiary danego elementu mogą różnic się od parametrów nominalnych, podanych w specyfikacji technicznej. To bardzo ważna kwestia, decydująca o tym, czy dany pręt może zostać użyty w konkretnym celu.Przykładowo – jeśli projekt maszyny zakłada, że do jej skonstruowania można użyć standardowego wałka ciągnionego to jest on w tolerancji h9.  Przy średnicy fi 20 znajduje się w tolerancji od 0 do -0,052, oznacza to, że użycie elementów o większej tolerancji nie jest zalecane, gdyż może to wpłynąć na funkcjonowanie urządzenia.

W praktyce niedoskonałości wykonawcze są nieuniknione, niemal niemożliwym jest wyprodukowanie elementu o wymiarach dokładnie takich, jak zamierzone. Dlatego przyjmuje się, że rzeczywiste wymiary mogą różnić się od tych zawartych w projekcie – niewielka tolerancja wymiarowa oznacza niewielkie odchylenie od normy, a tym samym wpływa na szerokość zastosowania danego półproduktu.