Stal to surowiec, bez którego nie sposób wyobrazić sobie sprawne funkcjonowanie współczesnego przemysłu. Tania w produkcji i odznaczająca się znaczną wytrzymałością mechaniczną, stal wykorzystywana jest w produkcji wszelkiego rodzaju wyrobów hutniczych, stanowiących podstawę funkcjonowania między innymi branży budowlanej, motoryzacji i przemysłu ciężkiego. Jednym z takich wyrobów jest blacha stalowa. Gdzie się jej używa?
Jak powstają blachy?
Blacha, czyli stosunkowo cienkie arkusze metalu, to wyrób hutniczy, powstający w wyniku plastycznego odkształcania brył stali między specjalnymi zestawami walców – czyli krótko mówiąc walcowania. Wyróżnia się dwie metody walcowania blach: na zimno oraz na gorąco. Różnica między nimi jest bardzo istotna i ma wpływa na ostateczne właściwości wyrobu.
Walcowanie na zimno, wbrew nazwie, nie odbywa się w niskiej temperaturze – średnio wynosi ona od 400 do 600 stopni Celsjusza. Jak widać to bardzo dużo, niemniej nie wystarczająco, by obrabiany materiały przekroczył temperaturę rekrystalizacji. To powoduje, że podczas takiej obróbki plastycznej dochodzi do powstawania w strukturze metalu tzw. naprężeń uplastyczniających – w wyniku tego materiał zostaje umocniony, zwiększa się jest wytrzymałość na przyszłe odkształcenia plastyczne.
Walcowanie na gorąco odbywa się w temperaturze wyższej – od 600 do nawet 1300 stopni Celsjusza. Oznacza to, że zostaje przekroczony punkt rekrystalizacji, co oznacza, że w jego strukturze dochodzi do nieodwracalnych zmian. Blacha uzyskiwana w ten sposób jest znacznie bardziej plastyczna, ale jednocześnie zmniejsza się jej wytrzymałość.
Dlaczego to tak istotne?
Różnica w parametrach wytrzymałościowych blach ma wpływ na ich przydatność w produkcji. Blachy walcowane na zimno są wytwarzane zazwyczaj w cieńszych arkuszach, ich grubość mieści się w granicach do 0,1 do 6 mm. Blachy walcowana są grubsze, mogą mieć nawet 50-60 mm grubości. Jednocześnie, jak wspomniano wyżej blachy walcowane na zimno są bardziej wytrzymałe i odporne na odkształcenia plastyczne – aby dany arkusz blachy walcowanej na gorąco charakteryzował się podobnymi parametrami wytrzymałościowymi, musi być odpowiednio grubszy, co z kolei przekłada się na większą masę. Są to czynniki, które konieczne należy uwzględnić w projekcie danej konstrukcji.
Do czego używa się blach?
Blachy to wyrób hutniczy, który można wykorzystywać na bardzo wiele sposobów. Przede wszystkim wykorzystuje się je do wytwarzania innych wyrobów przeznaczonych do późniejsze obróbki. Przykładem są tutaj między innymi rury, uzyskiwane poprzez zwinięcie arkusza blachy, a następnie zespawanie lub zgrzanie jego krawędzi dla uzyskania jednolitej powierzchni. Blach stalowych używa się również w produkcji profili, w tym kształtowników (np. kątowników, teowników, ceowników).
Blachy stalowe mogą być również obrabiane na wiele innych sposobów. Gięcie, cięcie, wykrawanie czy obróbka skrawaniem pozwala wykonywać z nich szeroki asortyment elementów, wykorzystywanych w przemyśle.
Jakie branże korzystają z blach stalowych?
Blacha stalowa to wyrób niezbędny dla właściwie każdej głównej branży gospodarki. Wykorzystuje się ją przede wszystkim w branży:
- Budowlanej – wspomniane profile to podstawowy materiał do stawiania współczesnych budynków, między innymi hal stalowych, w których lokowane są zakłady produkcyjne czy magazyny. Ponadto blachy znajdują zastosowanie w budowie elementów infrastruktury miejskiej, np. mostów, kładek dla pieszych czy tzw. małej architektury.
Co istotne blacha może mieć dla budownictwa znaczenie nie tylko funkcjonalne, ale również estetyczne. Mowa tutaj np. o blasze nierdzewnej, które wykorzystywana jest w celach dekoracyjnych w budynkach komercyjnych czy mieszkalnych. Wytwarza się z niej np. profile do budowy balustrad;
- Motoryzacja – mimo konkurencji pod postacią włókna szklanego, blacha to wciąż niezastąpiony materiał do produkcji karoserii samochodów oraz elementów konstrukcji innych pojazdów, np. baków motocykli czy osłon maszyn rolniczych i budowlanych;
- Lotnictwo i stocznictwo – podobnie jak w przypadku motoryzacji, blachy stalowe są ważnym komponentem do budowy pojazdów powietrznych i wodnych,
- Energetyka i przemysł chemiczny – w zakładach tego typu blachy stalowe pod postacią rur wykorzystywane są do konstruowania różnego rodzaju instalacji do transportu płynów i gazów. Wytwarzane są z nich również wkłady kominowe wykorzystywane w domach do odprowadzania spalin z kotłów grzewczych;
- Produkcja – blachy stalowe są komponentem wykorzystywanym w produkcji szerokiego asortymentu sprzętów codziennego użytku, np. AGD i RTV, mebli czy akcesoriów domowych (np. naczyń)
Należy pamiętać, że wyżej wymienione przykłady to zaledwie część wszystkich możliwych zastosowań blachy stalowej. W praktyce jest to materiał uniwersalny, który dzięki swej wysokiej trwałości, plastyczności i lekkości może być wykorzystywany na o wiele więcej sposobów, zarówno przez przedsiębiorstwa, jak i również osoby prywatne.